به گزارش ایکنا، ایران از نظر ظرفیت‌های بالقوه گردشگری مناسبتی، شرایط خوبی دارد اما متأسفانه به دلیل فقدان برنامه‌ریزی جامع و هدفمند نتوانسته‌ایم آن‌گونه که باید از این ظرفیت استفاده کنیم. یکی از انواع گردشگری مناسبتی، گردشگری رمضان است که در بسیاری از کشور‌های مسلمان نوعی جاذبه گردشگری محسوب می‌شود و هر ساله تعداد زیادی از گردشگران مسلمان و غیرمسلمان را ترغیب به سفر میکند.
با شروع ماه مبارک رمضان، سبک زندگی مردم کشور‌های اسلامی متفاوت می‌شود. این تفاوت‌ها از تقویت سنت صله‌رحم تا رونق بازار کسب‌وکار‌هایی از قبیل پخت آش، حلیم و انواع شیرینی‌های مخصوص این ماه را شامل می‌شود. نقاره‌زنی، نواختن ساز‌های کوبه‌ای، شب‌زنده‌داری در شب‌های قدر، سفره‌های نذری، آیین‌های برگزاری مراسم سحر و افطار از دیگر جاذبه‌های گردشگری رمضان به شمار می‌آیند. علاوه بر این، نمی‌توان به راحتی از سنت‌ها و فرهنگ‌های مختلفی که بین اقوام گوناگون به چشم می‌خورد و وجود اماکن مذهبی، زیارتگاهی و تاریخی، که غالباً کشور‌های مسلمان از آن بهره‌مند هستند، چشم‌پوشی کرد.
اساساً فرهنگ روزه‌داری در تمام نقاط ایران اسلامی اشکال مختلفی دارد و بسیاری از گردشگران خارجی تمایل دارند که با این فرهنگ غنی آشنا شوند. اگر همه اینها را کنار آب‌وهوای چهار فصل و مهمان‌نوازی مردم کشورمان بگذاریم، به راحتی متوجه خواهیم شد که چرا گردشگری رمضان برای گردشگران قابل توجه است.
برنامه وزارت گردشگری برای رونق گردشگری رمضان
علی‌اصغر شالبافیان، معاون گردشگری کشور، در گفت‌وگو با ایکنا، از برنامه این وزارتخانه برای رونق گردشگری رمضان سخن به میان آورد و اظهار کرد: خوشبختانه آیین‌های معنوی ما در ماه مبارک رمضان می‌تواند جذابیت لازم را برای توسعه گردشگری فراهم کند. امسال در برخی از مراکز زیرمجموعه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بازارچه‌های صنایع دستی و آیین‌های مرتبط با ماه مبارک رمضان برگزار می‌شود.
بنابر گزارش ایکنا، از طرفی دیگر بسیاری از مردم شناخت و آگاهی مناسبی از آداب و سنن رمضانی اقوام مناطق مختلف کشور ندارند و اطلاع رسانی مناسبی نیز صورت نگرفته است. مردم ایران از بوشهر تا گیلان و از کرمانشاه تا مشهد سنت و فرهنگ روزه‌داری خاص خود را دارند. برای مثال هر ساله گردشگران زیادی برای دیدن مراسم «دُم دُم سحری» در ماه مبارک رمضان به بوشهر سفر میکنند. آیین نواختن دمامه (نوعی ساز کوبه‌ای) برای بیدارباش سحر نیز یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری رمضان در این استان است. همچنین حلوای انگشت‌پیچ، آش زرد، کماچ، گرده و رنگینک از جمله غذا‌های محلی بوشهر است که در افطار و سحر سرو می‌شود.
گیلان نیز در زمره مقاصد جذاب گردشگری رمضان قرار دارد؛ رشته‌خشکار از اصلی‌ترین خوراک‌های گیلانی‌ها در ماه رمضان به حساب می‌آید. در استان کرمانشاه نیز سفره‌های رنگارنگ افطار بسیار معروف است. شیربرنج، شله‌زرد، آش ترخینه، هریسه(مخلوط گوشت و حبوبات)، حلیم معروف کرمانشاهی، خوراک چنگال(ترکیب نان محلی، روغن کرمانشاهی و شکر) و آش عباسعلی از خوراکی‌های محلی این استان در ماه رمضان است.
در همین راستا سیدمصطفی فاطمی، مدیرکل دفتر توسعه گردشگری داخلی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و دبیر ستاد هماهنگی خدمات سفر کشور، در گفت‌وگو با ایکنا، اظهار کرد: کشور ما در کنار جاذبه‌های تاریخی و طبیعی، فرهنگ‌های گوناگونی دارد که حاصل وجود اقوام و ادیان مختلف است. فرهنگ غنی اسلام جاذبه‌های خاصی دارد که کمتر به آنها توجه شده و این فرهنگ باعث گسترش تنوع آیین‌ها و رسوم مربوط به ماه رمضان شده است. انواع غذا‌های سنتی که در نقاط مختلف طبخ می‌شود و آیین‌های گوناگون باید به گونه‌ای معرفی شوند که همه مردم به شناختی از آنها دست یابند
برپایی شب‌گشت‌های رمضان
فاطمی در ادامه از برپایی شب‌گشت‌های رمضان در اقصی نقاط کشور خبر داد و گفت: در برخی از شهر‌ها و مراکز استان‌ها آیین‌هایی را با عنوان شب‌گشت‌های رمضان برگزار می‌کنیم. در شهر تهران موزه فرش مرکز برگزاری این آیین‌‌هاست که در آنها اقوام مختلف به معرفی فرهنگ‌های روزه‌داری و صنایع دستی خود خواهند پرداخت و از افطار تا سحر در تهران و یزد و برخی دیگر از شهر‌ها برگزار می‌شود.
مدیرکل دفتر توسعه گردشگری داخلی وزارت میراث فرهنگی در پایان اظهار کرد: به استان‌های مختلف پیشنهاد دادیم که فرهنگ بومی خود را در ماه مبارک رمضان معرفی کنند و از این فرصت بهره‌مند شوند. نباید گردشگری را تعطیل کنیم. آیین‌ها، مناسک و مراسم اقوام مختلف جذابیت‌های بی‌نظیری هم برای گردشگران داخلی و هم برای گردشگران خارجی دارد که باید از این ظرفیت استفاده کنیم.
براساس گزارش ایکنا، گردشگری رمضان می‌تواند فرصت مناسبی را در اختیار متولیان فرهنگی کشور قرار دهد تا زمینه معرفی فرهنگ آیینی و مذهبی ایران به سایر کشور‌ها فراهم شود. البته نباید فراموش کرد که باید در هر جامعه‌ای صنعت گردشگری تابع ارزش‌ها و قوانین و مقررات آن باشد و ایران نیز از این قاعده مستثنا نیست. اغلب گردشگران ارزش‌های جامعه ما را رعایت و نیز به قصد بهره‌گیری از آیین‌ها به این سرزمین کهن سفر میکنند و چه‌بسا از این رهگذر بتوانیم ارزش‌های دینی و انقلابی را صادر کنیم.
باید برای این نوع گردشگری چه زیرساختی وجود داشته باشد؟ مسافران خارجی باید چگونه رفتار کنند؟ آیا در این روز‌ها ترویج سفر به ایران خوب است؟ اینها موضوعاتی است که نظرات متعددی درباره‌شان وجود دارد. اما آداب و رسوم و مناسک خاص این ماه و دنج شدن جاذبه‌ها به دلیل کاهش تقاضای سفر در این ایام، موضوعی نیست که بتوان آن را نادیده گرفت. علاوه بر این، برای مسلمانانی که در کشور‌های غیرمسلمان ساکن هستند سفر به یک کشور مسلمان در این ایام موهبت بزرگی محسوب می‌شود و گردشگری رمضان هر سال رونق بیشتری پیدا میکند.
اقبال مردم عراق به جاذبه‌های گردشگری ایران
البته به عقیده مسئولان و متولیان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی این جاذبه گردشگری آنقدر‌ها هم که منتقدان و کارشناسان ادعا میکنند، مورد غفلت واقع نشده است. بنا بر اعلام این وزارتخانه، گردشگران مسلمان از سال‌ها پیش سفر می‌کردند؛ به ویژه مردم عراق به دلیل شرایط آب‌وهوایی کشورشان در این ماه در استان‌های خوش آب‌وهوای ایران اقامت میکنند که رونق اقتصادی قابل توجهی را به همراه دارد.
پذیرایی هتل‌ها در وعده سحر و افطار و فعالیت آژانس‌ها در خصوص تور‌های ۱۰ روزه یا بیشتر در ماه رمضان، وجود راهنمایان محلی برای آشنا کردن میهمانان روزه‌دار با فرهنگ و آداب سنتی رمضان و برگزاری طرح‌ها و جشنواره‌های افطار تا سحر از جمله اقدامات مرتبط با گردشگری رمضان است.
با توجه به ظرفیت گردشگری در ایران، رونق صنعت گردشگری راه آسانی برای رونق اقتصاد جوامع محلی و رفع مشکلات اقتصادی جامعه خواهد بود، اما برای رسیدن به نقطه ایده‌آل، راه درازی در پیش داریم و همه مسئولان و برنامه‌ریزان می‌توانند به شکوفایی این صنعت کمک کنند.