فطیرنانی را گویند که خمیر آن را عامل ورآورنده نزده باشند و برنیامده و نرسیده باشد. این نان بافت خاصی داشته و حالت بیات شده دارد. در واقع خمیر این نان مانند نان‌های دیگر نرسیده‌است.
همچنین انواعی از نان و نان شیرینی محلی با نام فطیر در نواحی ایران پخته می‌شود که ممکن است از مخمر نان برای درست کردن آن استفاده شود.
در نواحی ایران
در ایران انواع مختلفی نان محلی یا شیرینی است که در برخی از استان‌های ایران (از جمله استان مرکزی، استان خراسان رضوی، استان همدان، استان زنجان، استان آذربایجان شرقی، استان آذربایجان غربی، استان اردبیل، استان لرستان) تهیه و استفاده می‌شود.
نان شیرینی فطیر از آرد، شکر، تخم مرغ و مواد دیگر تشکیل شده‌است و مانند نان آن را در تنور پخت می‌کنند. فطیر انواع مختلفی از جمله کسمه و شیرمال دارد. انواع مختلفی از این نان شیرینی محلی در نقاط مختلف ایران پخته می‌شود و از معروف‌ترین آن‌ها فطیر اراک، ملایر، و فطیر طالقان است. یکی از این انواع، شیرینی است به نام توتک که در ساوه، و مامونیه (زرندیه) پخته می‌شود. لازم است ذکر شود که انواع مشابهی از این شیرینی را در منطقه استان همدان ایران می‌توان با نام‌های گوناگون یافت.
درکوچ گردان بختیاری یک گونه نان بسیار نازک را با وردنه پهن کرده و روی تاوه می‌پزند و چون خمیر آن کمتر ور می‌آید به آن پتیر یا فتیر می‌گویند. همانی ست که در کرمانشاه نان ساج می‌گویند. نام دیگر این نان در بختیاری نان «تیری» ست. به وردنهٔ باریک و بلندی که چانه را پهن می‌کنند «تیر» می‌گویند.
فطیر اراک
در اراک و شهرهای مرکزی ایران، نوعی نان شیرمال را که روی آن زردچوبه زنند و به اندازه‌های کوچک در تنور پزند فطیر می‌گویند و خمیر اینگونه نان را مایهٔ ترش نمی‌زنند. معمولاً روغن و شیرهٔ انگور یا خردهٔ قند نیز به خمیر آن می‌افزایند و این نان را برای زمستان یا نوروز بیشتر تهیه می‌کنند.
در مراسم و آیین‌ها
در یهودیت
مصا: در عید پسح (یا عید فطیر یا مصاها) مصرف می‌شود. یهودیان معتقدند از آنجا که بنی اسراییل هنگام خروج از مصر فرصت کافی برای تهیه خمیر جهت پخت نان نداشتند، مجبور شدند با خمیر ترش نشده (فطیر) نان فطیر بپزند. فطیر در زبان عبری مَصا نام دارد. یهودیان امروزه در عید فطیر تنها نان فطیر می‌خورند.
در مسیحیت
مراسم عشای ربانی عید پاک: بنا بر اعتقاد مسیحیان کاتولیک و برخی از ارتدکس‌ها، مسیح به شاگردان خود گفت که شام پسح (فصح) را یک روز جلوتر آماده کنید و این شام را نه «به یاد فصح» بلکه به «یاد من» به‌جا آورید. روز فصح عیسی به صلیب کشیده شد و آخرین غذای عیسی با پیروانش شام آخر نام گرفت
تأثیر بر کمبود روی
در سال ۲۰۰۰، روان‌شناس و متفکر مالتی، ادوارد دوبونو به یک کمیته دفتر خارجه بریتانیا توصیه کرد که درگیری اعراب و اسرائیل ممکن است تا حدی به دلیل سطوح پایین روی باشد که در افرادی که نان فطیر (نان بدون مخمر) می‌خورند وجود دارد. ادوارد دوبونو استدلال کرد که سطح پایین روی منجر به افزایش پرخاشگری می‌شود. او پیشنهاد کرد که برای جبران مارمیت (عصاره مخمر) به منطقه ارسال شود
دوران کودکی و نوجوانی که اراک بودم یادمه عیدهای نوروز یکی از خوش مزه ترین خوراکی هایی که داشتیم فتیر هایی بود که از دهات اطراف اراک برامون می آوردند، هنوز عطر و مزه اش خوب یادمه،
الان هم یکی از سوغاتی های معروف اراک فتیره اما متاسفانه دیگه نه با اون مواد و نه با اون روش پخت، فقط اسمش فتیره.
این خوراکی خوشمزه یک میراث ناملموس مهم برای استان مرکزیه، کاش دوباره به شکل سنتی خودش احیا بشه، اگه دوست اراکی دارید این پست رو براش بفرستید شاید به گوش دغدغه مندی برسه و یک فکری بکنند.
خوشبختانه در خیلی روستاها اصل جنس ویدا میشه اینجا روستای فردقان در شهرستان فراهان استان مرکزیست.
آرد، شیر، زردچوبه، نمک، روغن محلی و شکر را مخلوط کردند و مایع خمیر هم اضافه شد بعد از نیم ساعت برای پخت در تنور آماده بود, وقت چسباندن به تنور هم روی آن زرده تخم مرغ می مالند، جالبه بدونید در بیشتر روستاهای استان مرکزی زبان فارسی با لهجه نزدیک به لری صحبت می شه، اما در غرب استان زبان شون ترکی هست که کمی با ترکی آذربایجانی و قشقایی ها فرق داره.
فردقان یا فردجان روستای تاریخی است که از توابع بخش #خنجین شهرستان #فراهان در #استان_مرکزی می باشد. در مرکز این روستا قلعه ای هست که به تازگی بقایای یک #آتشکده دوره #ساسانی در آن کشف شده.
با تشکر از همراهی یکی از بهترین راهنمایان گردشگری استان مرکزی، احسان شهسواری عزیز