پنجه بافی

Called “Panjeh”, This Zoroastrians handicraft is made in Yazd, where Zoroastrianism still survives. They attach it on the walls to deter bad omen and malevolence. Panjeh is made of wild rue seeds (Esphand), colorful beads, and silk strings.
———————————————————

مهارت پنجه‌بافی ‌و کارکردهای اجتماعی آن، به عنوان پرونده‌ای با گستره‌ی ملی (آثار ناملموسی که در بیش‌تر از یک استان رواج دارند)، که از هنرهای دستی زرتشتیان نیز به شمار می‌رود ،یکشنبه، 16 مهرماه، در نخستین  نشست شورای ثبت وزارت میراث فرهنگی در سال 1402 خورشیدی، به ثبت ملی رسید.

پنجه بافی یکی از هنرهای کهن در استان یزد به ویژه در میان زرتشتیان یزد است. این هنر با نام‌های دیگری چون اسفندوک ،چموک هم شناخته می‌شود.

پنجه از دانه‌های سبز اسفند که در آغاز بهار و اردیبهشت‌ماه از کوهستان‌های اطراف یزد گردآوری می‌شده بافته می‌شد. در بافت پنجه برای زیبایی از نخ‌های رنگی، ابریشمی و دانه‌ی دیگر میوه‌ها بهره می‌برند. این هنر که کمابیش رو به فراموشی نهاده است هنوز هم در میان زرتشتیان استفاده می‌شود.

در گذشته در باور مردم  آویزان کردن پنجه در سر در خانه یا دیوار ه اتاق آسیب وچشم زخم را از اهالی خانه دور می‌کند و گاهی پنجه‌های کوچکی هم به عنوان زینت ودفع چشم زخم به پیشانی کودکان خود می‌بستند.

آویختن چیزی همانند پنجه از دیر باز در میان ایرانیان و برخی کشورهای دیگر همچون هند برای دوری از چشم‌زخم رایج بوده است.

یکی از هنرهای قدیمی ایرانیان است و ریشه در باور زرتشتیان داره، دانه های اسپند مهم‌ترین جزء تشکیل دهنده پنجه است، زرتشتیان معتقدند که با قرار دادن  پنجه بالای در و دیوار خانه شان هر گونه بلا و چشم زخم از خانه شان دور میشه، البته این اعتقاد در بین غیر زرتشتی ها هم رواج داره‌.
این برنامه با هماهنگی اقامتگاه زیبای خانه 
رستم در شهر زارچ استان یزد تهیه شد.