هُرمُز جزیره ای ایرانی در خلیج فارس و در ۸ کیلومتری بندرعباس است . این جزیره بیضی‌شکل با مساحتی بالغ بر ۴۲ کیلومتر مربع در مجاورت تنگه هرمز قرار گرفته و از مقصدهای گردشگری جنوب ایران است . شهر هرمز که در شمال جزیره قرار گرفته، تنها نقطه جمعیتی جزیره است و طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیتی برابر با ۵٬۸۹۱ تن داشت.
هرمز را به علت موقعیت جغرافیایی آن و مجاورت با تنگه هرمز، کلید خلیج فارس می‌دانند. همین موقعیت است که آن را در طول تاریخ، از نظر راهبردی و بازرگانی از اهمیت خاصی برخوردار ساخته‌است. هرمز به مدت بیش از یک سده در اشغال پرتغالی هابود که سرانجام در سال ۱۶۲۲ میلادی در دوره شاه عباس باز پس گرفته شد
جزیره هرمز را به نام بهشت زمین‌شناسان هم می‌شناسند.
شغل اصلی مردم جزیره هرمز ماهیگیری است. با افزایش شمار گردشگران، به تدریج شمار بیشتری از اهالی جذب صنعت گردشگری می‌شوند و با ارائه خدمات اقامتی بومگردی، حمل و نقل زمینی و دریایی و تهیه غذای محلی، از گردشگران میزبانی می‌کنند.
پیشینه
اولین شواهد برای حضور انسان در جزیره چندین اثر سنگی کشف شده در سواحل شرقی جزیره است. یک پراکندگی سنگی در محلی به نام چنددرخت موجود است که به نظر یک تراس دریایی مرتفع مربوط به دوره پلیستوسن است. این سایت مجموعه سنگی دوران پارینه سنگی میانی را به همراه داشت که قدمت آن به بیش از ۴۰٬۰۰۰ سال پیش بازمی‌گردد.
هرمز نام خود را از شهر بندری مهم هرمز(هرمز کهنه ) در سرزمین اصلی ایران به دست آورده‌است. این شهر ۶۰ کیلومتر دورتر از جزیره و مرکز شاهزاده‌نشین کوچک هرمز بود. شاهزاده به ایلخانان تحت حاکمیت مغول خراج می‌داد و منبع درآمد مهمی از تجارت دریایی بود.حاکم شهر تصمیم گرفت در حدود سال ۱۳۰۰ مرکز حکومت خود را به جزیره منتقل کند تا از حملات مغول‌ها و ترک‌ها دور بماند. حاکم بعدها با ایلخانان صلح کرد.
شهر جدیدی در منتهی الیه شمالی جزیره جرون ساخته شد که چند سالی به نام هرمز نو نامیده می‌شد تا آن را از شهر قدیمی در سرزمین اصلی متمایز کند تا اینکه این هرمز کهنه به ویرانه تبدیل شد. کم‌کم نام شهر جدید برای جزیره نیز مورد استفاده قرار گرفت. این جزیره به دلیل گرما و خشکی فراوان مکان ایده‌آلی برای پایتخت نبود و نیاز داشت تا همه مواد غذایی و آب مورد نیاز اهالی از سرزمین اصلی آورده شود. با این حال، موقعیت آن به جزیره چنان درجه‌ای از امنیت را داد که توانست تا چندین قرن به یک بندر تجاری بزرگ تبدیل شود. از آنجایی که رقبای تجاری جزیره متناوباً توسط مهاجمان تخریب می‌شدند، هرمز یک مرکز قابل اعتماد و نسبتاً امن باقی ماند.
مارکوپولو در حدود سال ۱۲۹۰ در حین سفر زمینی از هرمز بازدید کرد، همان‌طور که در سفرنامه او توضیح داده شده‌است. ابن بطوطه نیز از جزیره و هرمز نو دیدن کرده‌است.