کاشان یکی از شهرهای استان اصفهان است و پس از شهر اصفهان، جایگاه بزرگترین شهرستان این استان را به خود اختصاص داده است. زیبایی مثال‌زدنی و حس طراوت وصف‌نشدنی این شهر از جمله مواردی است که گردشگران را به خود جذب می‌کند. همچنین شهر کاشان به‌دلیل قدمت زیادی که دارد، بناهای تاریخی و فرهنگی زیادی در آن یافت می‌شود

کاشان

چرا سفر به کاشان؟

• وجود باغ فین که نامش در میراث جهانی یونسکو است، دلیل خوبی برای سفر به کاشان به شمار می رود.
• این شهر میزبان یکی از مشهورترین مراسم ایران به نام گلاب گیری است که طرفداران بسیاری دارد.
• کاشان شهر کوچکی است و به راحتی می توان در یک روز به بیشتر جاذبه های آن دسترسی پیدا کرد؛ پس بازدید از زیبایی های آن وقت زیادی از شما نمی گیرد.
• کاشان در فهرست مقاصد محبوب کویرنوردان قرار دارد و به دلیل نزدیکی به مناظر زیبای کویری می تواند مقصد مناسبی برای علاقه مندان باشد.

اطلاعات کلی در مورد کاشان

جمعیت: 364,482 نفر بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵

دین و مذهب: 

مردم کاشان مسلمان هستند و در منابع اسلامی همواره از کاشان در کنار قم به عنوان شهری شیعه مذهب نام برده شده است. برخی منابع این شهر را جامعه‌ای مهم از یهودیان و مرکز فرهنگی ایشان می دانند که زمان آن حداقل به دوره صفویه می رسد. البته احتمال می رود که یهودیان بیشتر در اطراف کاشان حضور داشته و در گذر زمان به اسلام روی آورده اند.

زبان:

مردم کاشان به زبان فارسی و لهجه کاشانی، کاشی یا کاشونی سخن می گویند که همچون بسیاری از لهجه های فارسی ویژگی‌های آوایی‌ خاصی دارد.

در گذشته کلیمیان ساکن کاشان به گویشی از زبان‌های مرکزی ایران معروف به گویش یهودیان کاشان صحبت می کردند که شباهت زیادی به زبان راجی در روستاهای اطراف کاشان دارد.

اقتصاد:

از زمان های گذشته تاکنون چرخ اقتصاد کاشان بر روی صنایع مختلفی می چرخد. در کشاورزی و محصولات مرتبط به آن شاهد کشت گل محمدی، پنبه، پیاز، صیفی ها و انواع میوه‌ها، غلات و گیاهان دارویی و تولید گلاب و عرقیجات سنتی هستیم. صنایع دستی نیز سهمی در اقتصاد کاشان دارند و عبارتند از: مسگری، کاشی کاری، ابریشم بافی، مخمل بافی، شعربافی، گلیم بافی، زیلوبافی، زری بافی و قالی بافی.  

وجود معادنی همچون مس، آهن، سولفات باریم، زاج سبز، نمک طعام، سنگ های مرمر و تراورتن نیز غنیمتی برای اقتصاد کاشان است که البته برخی از آنها هنوز دست نخورده باقی مانده اند. این شهر ده ها کارخانه فرش ماشینی و صنایعی چون چینی و ملامین‌سازی، کاشی‌سازی، ریسندگی و ابزارآلات صنعتی در خود دارد و به عنوان یکی از قطب های صنعتی کشور شناخته می شود.

با وجود ۱۷۰۰ اثر تاریخی شناسایی شده و ۳۱۳ اثر ثبت شده ملی نمی توان به نقش گردشگری در اقتصاد کاشان توجه نکرد. وجود جاذبه های متنوع به کاشان این امکان را می دهد که گردشگران زیادی را جذب کند و درآمد قابل توجهی را به دست آورد.

شهرهای خواهرخوانده

 کاشان با برخی شهرها پیوند خواهرخواندگی دارد که عبارتند از: کازانلیک در بلغارستان، اومئا در سوئد و سبزوار در ایران.

مشاهیر:

سهراب سپهری، شاعر و نقاش نامدار ایرانی- کمال الملک، مشهورترین و پرنفوذترین شخصیت تاریخ هنر معاصر- باباافضل کاشانی، فیلسوف و حکیم بزرگ ایرانی- غیاث الدین جمشید کاشانی، بزرگترین ریاضیدان ایران و از نوابغ و نوادر علم ریاضی در جهان و ...

حقایق جالب در مورد کاشان

• کاشان به عنوان مهد تمدن و فرهنگ سنتی ایران شناخته می شود.
• این دیار مشهور به دارالمومنین است.
• این شهر حدود ۷۰۰۰ سال قدمت شهرنشینی دارد.
• بسیاری از کارشناسان، کاشان را یکی از زیباترین شهرهای ایران می دانند.
• کاشان نقش پررنگی در صنعت گردشگری ایران دارد.
• عده‌ای از مورخان بر این باورند که کاشان با اصالت‌ترین و اولین شهر ایران و جهان است.
• از این شهر به عنوان پایتخت فرش ایران نام برده می شود و قالی کاشان نیز در میراث ناملموس یونسکو به ثبت رسیده است.
• مراسم قالیشویان که نامش در فهرست میراث ناملموس یونسکو می درخشد، در حوالی این شهر برگزار می شود.
• کاشان در زمره نخستین شهرهای ایران در زمینه ایجاد صنایع کارخانه ای است.

سوغات و صنایع دستی کاشان

• گلاب و گل محمدی: معروف ترین سوغاتی کاشان گلاب است و گل های محمدی خشک شده نیز در جای جای شهر به فروش می رسند.
• عرقیجات: عرق نعناع، عرق بیدمشک، عرق دارچین و... 
• کلوچه کاشان: این کلوچه از آرد سبوس دار گندم، شکر، روغن نباتی یا حیوانی، هل، زعفران و مغز پسته برای تزیین تهیه می شود. 
• شیرینی های کاشان: پشمک، باقلوا، سوهان، نقل بیدمشکی، قطاب، حاجی بادوم و ...
• خشکبار: انواع میوه خشک مثل انجیر، هلو و سیب

صنایع دستی کاشان

• فرش: شهر کاشان سابقه ای طولانی در بافت فرش دارد و حدود یک سوم از ساکنان آن در صنعت فرش بافی مشغولند. بد نیست بدانید که مهارت فرش بافی کاشان در فهرست میراث معنوی یونسکو قرار دارد و دارای ارزش جهانی است. سازمان یونسکو، مهارت های سنتی فرش بافی کاشان را منعکس کننده خلاقیت انسانی و تنوع فرهنگی جامعه ایرانی می داند.
• سفال: پیشینه سفالگری در کاشان به 7000 سال پیش باز می گردد و بسیاری این شهر را زادگاه این هنر می دانند. در سفر به این دیار می توانید انواع ظروف و تزیینات سفالی را به عنوان سوغات بخرید.
• گیوه نَشَلجی: گیوه ای است که در روستای نشلج در ۴۵ کیلومتری کاشان تولید می شود. تولید گیوه در این روستا آن قدر رواج دارد که تقریبا در کنار هر خانه می توان یک کارگاه گیوه سازی یافت.
• دیگر صنایع دستی: شعربافی، زری بافی، مخمل بافی، زیلوبافی، گیوه بافی، نمد مالی، مسگری، مشبک کاری و منبت کاری

غذاهای محلی کاشان

یکی از راه ها برای خلق خاطره خوش به هنگام سفر، چشیدن غذاهای سنتی هر دیار است. گوشت لوبیا، شفته، قیمه ریزه، کوفته چغندر، گوشت عدس بادمجان، گوشت لوبیای سرکه شیره و گوشت کلم و کدو و عدس پلو و کشمش و اشکنه از جمله غذاهای سنتی کاشان هستند؛ اما در رستوران های این شهر غذاهای عمومی مثل کباب و خورشت و ... سرو می شوند.

مراسم کاشانی ها

در کاشان و اطراف آن شاهد برگزاری مراسم مختلفی هستیم که هر یک ریشه ای دارند و به دلیل خاصی اجرا می شوند. یکی از ویژگی های فرهنگی مردم کاشان اهمیت مناسبت های مذهبی برای آنهاست. اعیاد به شکلی ویژه در این شهر گرامی داشته می شوند و مراسم محرم و عزاداری های آن حال و هوایی خاص در این شهر دارد.

نخل گردانی: آیین نخل گردانی یکی از رسوم مذهبی در شهرهای کویری است و مردم کاشان نیز آن را به باشکوه ترین شکل اجرا می کنند. نخل نوعی سازه چوبی است که نماد تابوت حسین بن علی، امام سوم شیعیان به شمار می رود و توسط ده ها تن از مردم در روز عاشورا و دیگر ایام سوگواری بلند شده و در خیابان ها چرخانده می شود.

گلاب گیری: این مراسم مشهورترین مراسم کاشان است و همه ساله از نیمه‌های اردیبهشت تا نیمه‌های خرداد در بخش‌های مختلف کاشان و شهرهای اطراف آن برگزار و در طی آن از گل‌های محمدی گلاب تهیه می‌شود. بیش از یک میلیون نفر گردشگر در زمان برگزاری این مراسم به کاشان می روند و این رسم جالب را از نزدیک می بینند.

قالیشویان در مشهد اردهال

 هر ساله با نزدیک شدن به دومین جمعه ماه مهر، تکاپویی در میان مردم فین کاشان و ساکنان روستای خاوه اردهال می افتد که نشان از فرا رسیدن زمان برگزاری مراسم قالیشویان دارد. این مراسم برای زنده نگه داشتن یاد امامزاده سلطان علی بن محمد باقر (ع)، فرزند بلافصل پنجمین امام شیعیان حضرت محمد باقر (ع)، در آستان مقدس این امامزاده بزرگوار در مشهد اردهال برگزار می شود.

قالیشویان تنها آیین مذهبی در دنیای اسلام است که زمان انجام آن به تاریخ خورشیدی مشخص شده و پس از گذشت سالیان بسیار، هنوز هم شکوه و عظمت خاصی را به نمایش می گذارد. به عقیده کارشناسان، دیرینگی و تاریخی بودن این مراسم و جنبه های فرهنگی و اجتماعی آن، شایستگی ثبت در فهرست میراث ناملموس جهانی را داشته است و به همین سبب نام آن از دسامبر ۲۰۱۲ در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد. 

جاذبه های برتر کاشان

کاشان شهری با تاریخ کهن است و در هر گوشه اش می توان جاذبه ای تاریخی دید. نام بردن از تمامی دیدنی های این شهر در این مجال نمی گنجد.

باغ فین: از این باغ می توان به عنوان مهمترین جاذبه کاشان نام برد چرا که تنها اثر تاریخی در این شهر است که نامش در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد. این باغ اتفاقات تاریخی بسیاری را به خود دیده که از میان آنها می توان به قتل امیرکبیر در حمام آن اشاره کرد. 

خانه های تاریخی: کاشان خانه های تاریخی متعددی در خود دارد که هر یک چهره ای خاص را به نمایش گذاشته اند. معروف ترین آنها خانه طباطبایی ها است که لقب عروس خانه های ایران را به دوش می کشد و پس از آن می توان از خانه عباسیان نام برد که شاهکاری در معماری به شمار می رود. خانه بروجردی ها نیز از دیگر خانه های تاریخی این شهر است که زیبایی خاص خودش را دارد. 

مسجد آقابزرگ: آقابزرگ نام مجموعه ای شامل مسجد و مدرسه است که یکی از باشکوه ترین و زیباترین بناهای دوره قاجار در ایران به شمار می رود. ساختار و تزیین این مسجد بسیار چشم نواز است و نگاه های بسیاری را به خود خیره می کند.

حمام سلطان امیراحمد: حمام تاریخی سلطان امیراحمد یکی از حمام های منحصر به فرد ایران است و تزیین و معماری چشم نوازی دارد. این حمام بیش از 1000 متر مربع وسعت دارد و گردشگران زیادی از آن بازدید می کنند.

تپه سیلک: این تپه آثاری از یک تمدن 7500 ساله را در خود دارد و بقایای تمدنی است که در دوران کهن در کاشان وجود داشته است.

جاذبه های اطراف کاشان

دیدنی های کاشان فقط در شهر نیستند بلکه در خارج از آن هم جاذبه های بسیاری وجود دارند که از میان آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

ابیانه | 83 کیلومتر

کمپ کویری متین آباد | 66 کیلومتر

شهر زیرزمینی نوش آباد | 14 کیلومتر

کویر مرنجاب | 62 کیلومتر

کویر ابوزیدآباد | 39 کیلومتر

کاشان در فصول مختلف سال

در تقسیم‌بندی اقلیمی، کاشان آب و هوای گرم و بیابانی دارد و زمستان های نسبتا سرد و تابستان های خیلی گرم و خشک از ویژگی های آن است. آبادی های اطراف کاشان که در دامنه کوه قرار دارند، عموما دارای آب و هوایی لطیف و معتدل هستند؛ اما مناطق اطراف کاشان که در همسایگی شوره زارهای کویر مرکزی واقع شده اند هوایی خشک و سوزان دارند. متوسط دما در کاشان 19.5 سانتی گراد و میزان بارش سالانه در حدود 128 میلی متر تخمین زده می شود.

بهار: کاشان در بهار آب و هوای مطبوعی دارد و بسیاری از گردشگران این فصل را برای گردش در این شهر انتخاب می کنند. برگزاری جشنواره گلاب گیری بر این انتخاب تاثیر بسزایی دارد.

تابستان: قرارگیری در کنار کویر باعث می شود تا کاشان در تابستان، آب و هوایی گرم و خشک داشته باشد و سفر به این شهر در این فصل توصیه نمی شود.

پاییز: با آغاز پاییز هوا رو به اعتدال می گذارد؛ اما دمای شب ها به حد قابل توجهی کاهش می یابد. مسافران کویرنورد و دوستداران کویر در این فصل راهی اطراف کاشان می شوند و هوا برای گشت و گذار در شهر هم خوب است.

زمستان: زمستان های نسبتا سرد ارمغان آب و هوای کویری برای شهر کاشان است.

به طور کلی بهتر است بهار و پاییز را برای سفر به کاشان انتخاب کنید.

کاشان

تاریخچه کاشان 

کاشان یکی از کهن ترین شهرهای ایران و حتا جهان است و پیشینه ای غنی دارد. صحبت از تاریخچه این شهر زیاد است:

دوران هخامنشیان و اشکانیان

یکی از قدیمی ترین آثاری که در شهر کاشان دیده می شود تپه سیَلْک نام دارد که بازمانده ای از اولین تمدن شهرنشینی ایران مرکزی در کاشان با نام سیلک به شمار می رود. این اثر در ۳ کیلومتری جنوب غربی این شهر واقع شده و قدمتی در حدود 7500 سال دارد. وجود آب سرشار و دایمی در چشمه فین، باعث شده تا انسان ها به این منطقه جذب شوند و تمدن خاص خود را ایجاد کنند. نزدیک به پنج هزار سال پیش از میلاد مردم غارنشین فلات ایران به دلیل تغییرات آب و هوا و تشکیل مزارع و چمنزارها به دشت ها روی آوردند. کهن‌ترین مردم دشت‌نشین، مردم سیلک بودند که آثار زندگی آنها هنوز در نزدیکی کاشان به چشم می خورد.

کشف سکه های نقره متعلق به دوران هخامنشی و اشکانی در این منطقه حکایت از وجود تمدن در این دوره ها دارد و گنجینه متعلق به اواخر هزاره اول قبل از میلاد در روستای مرق نشان می دهد که این تمدن حداقل تا اواخر دوره هخامنشی ادامه داشته است.

دوره ساسانیان

آثار زیادی از دوره اشکانیان در این منطقه به دست نیامده است اما شواهد متعدد تاریخی، آبادانی کاشان را در دوره ساسانیان نشان می دهند. آثاری که از جمله آنها می توان از آتشکده های نیاسر، خرمدشت و نطنز، اخبار مربوط به یک شهرک دوره ساسانی به نام سارویه در منطقه کاشان، اشارات مولف تاریخ قم به مناطق باستانی چون نیاسر و نوش آباد و ... اشاره کرد.

کاشان در نخستین دهه های قرن اول هجری مورد هجوم اعراب قرار گرفت و با وجود مقاومت های بسیار، با از دست دادن استحکامات خود چاره ای جز تسلیم نداشت. این شهر در دوران آل بویه به رونق و آبادانی سابق بازگشت و صنعت سفالگری و فلزکاری در آن رواج بسیار یافت.

دوره سلجوقیان

با روی کار آمدن حکومت سلجوقیان مردان بزرگ و خوشنامی به خدمت حکومت درآمدند و بر اهمیت و اعتبار کاشان افزودند. امروزه آثار کمی از این دوران در شهر باقی مانده چرا که بیشتر آنها در زلزله های پی در پی ویران شده و از بین رفته اند. مهمترین آثار بجای مانده از این بناها مسجد جامع، مناره پنجه شاه، برج و باروی شهر و قلعه جلالی هستند.

در کتاب راحه الصدور و دیوان ابوالرضا راوندی گفته شده که در این دوران کاشان دوبار توسط یکی از سرداران خوارزمشاهی به نام میاجیق و ملک سلجوق بن محمد بن ملکشاه سلجوقی مورد هجوم قرار گرفته است. به واسطه برج و باروی شهر و جوانمردی اهالی آسیب جدی به کاشان وارد نیامده اما روستاهای بی دفاع قتل و غارت بسیاری را متحمل شده اند.

حمله مغولان

در قرن هفتم مغولان کاشان را مورد هجوم وحشیانه خود قرار دادند و بخش هایی از شهر را به طور کلی ویران کردند اما به دلیل رونق کارگاه ها و بافت انواع قالی، پارچه، ساخت کاشی و سفال، این دیار دوباره رونق خود را بازیافت. بناهای تازه ساخته شدند و بازار نیز گسترش پیدا کرد. در زمان جهانشاه قراقویونلو، فرمانروای نیرومند قراقویونلو، بناهای معتبر زیادی در کاشان ساخته شد که از جمله آنها می توان به میدان سنگ و بناهای اطراف آن اشاره کرد. با برپایی حکومت مغولان در ایران و قبول اسلام و مذهب شیعه از سوی ایلخانان مغولی، کاشان به شهری پر رونق در ایران تبدیل شد. 

دوره صفویان

با آغاز حکومت صفوی در قرن دهم هجری، مردم کاشان از شاهان این سلسله استقبال خوبی به عمل آوردند و به خوبی آنها را پذیرفتند. در این دوره زلزله ویرانگری رخ داد و ضربه سختی به بناهای شهر زد اما نتوانست جلوی ترقی صنعت و هنر بافندگی در این شهر را بگیرد و کاشان در این دوران به تولید انواع پارچه های ابریشمی، کتان، مخمل، مرغوب ترین قالی های پشم و ابریشم در کارگاه های نساجی شهره خاص و عام شد. چنان که شاردن سیاح فرانسوی در سفرنامه اش چنین می نویسد:

اساس ثروت و حیات مردم کاشان از صنایع نساجی و ابریشم بافی و تهیه قطعات زربفت و نقره بافت تشکیل شده است.

کاشان در دوران صفوی اهمیت زیادی پیدا کرد و از نظر مذهب، وسعت، ثروت و زیبایی به دومین شهر ایران تبدیل شد که می توان دلایل زیر را برای آن برشمرد:

توجه پادشاهان صفوی به مذهب شیعه و شهرهایی که مرکز شیعیان و علمای شیعه بودند

توجه پادشاهان صفوی به صنایع دستی و هنر

اهمیت یافتن اصفهان و پایتخت شدن آن 

قرار گرفتن کاشان بر سر راه تجاری بندرعباس

در اواخر دوران صفویه کاشان دو بار مورد هجوم افغان ها واقع شد. در یکی از این یورش ها اهالی روستاهای کویر کاشان همانند نوش آباد و نصرآباد مورد قتل و غارت قرار گرفتند اما برج و بارو و تیراندازهای کاشان مانع از ورود مهاجمان به شهر شدند.

دوران زندیه و قاجار

در آخرین سال های حکومت زندیه زلزله ای بزرگ رخ داد و شهر را ویران کرد، به همین سبب رونق زمان صفویه در کاشان از میان رفت اما هنوز هم از نظر صنعت بر سایر شهرها برتری داشت. با آغاز حکومت شاهان قاجار این شهر در آرامش نسبی به سر می برد و در این دوران بناهای مهمی همچون خانه بروجردی ها، طباطبایی ها، عباسیان، مسجد و مدرسه آقا بزرگ، مدرسه امام و ... در آن ساخته شد که هر یک از شاهکارهای هنری این عصر محسوب می شوند. قتل امیرکبیر و جنب و جوش مشروطه خواهان کاشانی از جمله مهم ترین رویدادهای این دوره هستند. کاشان در دوره قاجار بلایای طبیعی بسیاری همچون سیل های مخرب، خشکسالی و قحطی را تجربه کرد و بسیاری از اهالی آن جان خود را از دست دادند. آشوب‌های اواخر دوره قاجار و ناتوانی در رقابت با نساجی اروپا زوال شدید شهر را موجب شد.

دوران پهلوی و پس از انقلاب اسلامی ایران

در دوران پهلوی تحولاتی از نظر آموزش در کاشان رخ داد و خانه هایی دیدنی نیز در آن ساخته شد. این شهر یکی از شهرهای پیشتاز در شکل گیری انقلاب اسلامی ایران بود و مردمان آن نقشی فعال در این زمینه داشتند. امروزه کاشان یکی از توریستی ترین شهرهای ایران است و درآمد خوبی را از این صنعت و صنایع دستی بی نظیر خود به دست می آورد.

.