بیش از 15 هزار سال پیش در اثر رسوب‌گذاری ماسه‌های دانه‌ریز که رسوب‌های قدیمی کاسپین بودند، تالاب انزلی شکل گرفت. جایی که حالا بیش از 100 گونه گیاهی، 50 گونه از آبزیان و هزاران پرنده بومی و مهاجر در آن زندگی می‌کنند. با توجه به قدمت این تالاب، احتمالا پیش از ما، نیاکان‌مان از زیبایی و جهان پر از رمزوراز این تالاب لذت برده‌اند. بی‌شک هزاران سال است که پرندگان مهاجر از راه‌های دور، خودشان را به این تالاب رسانده‌اند و نشانی آن‌را به فرزندانشان نیز آموخته‌اند. برای همین است که تالاب زیبای انزلی خاص‌ترین تالاب ایران و یکی از مهم‌ترین تالاب‌های جهان است.
تالاب انزلی کجاست؟
این تالاب در 37 کیلومتری جنوب غربی شهر بندرانزلی و دریای خزر واقع شده است. از تهران تا تالاب انزلی حدود 370 کیلومتر راه است. این تالاب بزرگ‌ترین پناهگاه حیات‌وحش طبیعی ایران است. عمق آب آن در فصل بهار و به‌سبب بارندگی‌ها، به حدود 5 متر می‌رسد. هر چند تا قبل از تخریب دریاچه، عمق بعضی نقاط تا بیش از 20 متر و حتی بیشتر هم بوده است. در مجموع از سال 1930 به بعد که پژوش‌های دقیق‌تری بر روی تالاب انجام شد، حدود یک چهارم از وسعت تالاب، از بین رفته و در میزان شوری آب هم تغییراتی رخ داده است.
در سال 1354 تالاب دیدنی انزلی به‌عنوان زیستگاه بااهمیت برای پرندگان، به فهرست تالاب‌های بین‌المللی کنوانسیون رامسر پیوست.
تالاب، بندر انزلی را به دو بخش تقسیم میکند. بخش غربی درواقع همان شبه‌جزیره بندر انزلی است و تا کپورچال (روستایی از بخش مرکزی بندر انزلی) ادامه پیدا کرده است. از سوی دیگر، شبه‌جزیره‌ای به‌نام ماهروزه، کپورچال و بهمبر (روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان صومعه سرا) را از یک‌دیگر جدا کرده است.
با گذشت قرن‌ها، تالاب اکنون چهار قسمت مشخص شامل، بخش شرقی، بخشی غربی آب‌کنار، بخش مرکزی و سلکه و سیاه کشیم را شکل داده است. در مجموع 11 رود اصلی و 30 رود فرعی به تالابمی‌آیند. به همین دلیل، وضعیت آب تالاب از شیرین (در نزدیکی نهرهای فرعی) تا شور (در نزدیکی دهانه تا بندرگاه و دریا) متغیر است.
تفریح‌های تالاب انزلی
تالاب انزلی که با نام انزلی لیمان نیز شناخته می‌شود، یکی از زیباترین نقاط گردشگری طبیعی ایران است. رطوبت بالا و کیفیت عالی آب آن را به یک تالاب خاص تبدیل کرده است. این تالاب به عنوان یک پالایشگاه عمل میکند و یک توقفگاه در مسیر رودخانه‌هایی است که به دریای خزر می‌ریزند.
در نتیجه این‌جا می‌توانید از گونه‌های گیاهی و جانوری بسیار خاصی عکاسی کنید. روی اسکله چوبی قدم بزنید و قایق سوار شوید. اگر در تابستان به تالاب زیبای انزلی بروید، شانس این را دارید که با قایق از میان گل‌های نیلوفر آبی بگذارید. نیلوفر آبی گیاهی است با گلبرگ‌های بسیار بزرگ، ضخیم، مدور و سبز که از آب بیرون می‌آیند. این گل‌ها روی تالاب شناورند و ریشه‌هایشان در عمق تالاب محکم شده است.
علاوه‌بر این، قایق‌ها شما را تا جزایر کوچک میان تالاب هم می‌برند. جایی که با نی‌های بلند تالابی پوشیده شده و لابه‌لای آن‌ها می‌توانید پرندگان بسیار زیبایی را ببینید. در تالاب انزلی بیش از ۳۰ تعاونی مجاز گردشگری دریایی به ارائه قایق مشغول هستند. قیمت این قایق‌ها معمولا به فصل، شلوغی و تعداد گردشگران بستگی دارد. در نتیجه اگر در اوایل بهار و اواخر زمستان به تالاب بیایید، قایق‌های ارزان‌تری پیدا می‌کنید. اما در فصل شکوفایی گل‌های تالابی، قیمت قایق در این تالاب بالاتر می‌رود.