باغ محتشم و عمارت کلاه فرنگی (Mohtasham Garden and Kolah Farangi Mansion) که نام دیگر آن پارک شهر رشت است، از جمله آثار مربوط به دوره قاجاریه و دوران سلطنت ناصرالدین شاه قاجار است. پارک شهر رشت قدیمی ترین پارک رشت بوده و دارای دو بخش مکانیزه و باغ است. عمارت کلاه فرنگی در ضلع جنوبی باغ محتشم و در کنار رود خانه گوهر رود قرار گرفته است. علت انتخاب نام کلاه فرنگی بر روی این بنا، شباهت فراوانی که طبقه فوقانی آن به کلاه سیلندری (فرنگی) داشته است، می دانند. این باغ و عمارت از جمله جاذبه های گردشگری شهر رشت به حساب می آید. بسیاری از کسانی که به تماشای باغ محتشم رشت می روند، با معماری زیبای عمارت کلاه فرنگی رو به رو می شوند و از دیدن آن لذت می برند. با بازدید از این جاذبه گردشگری می توانید با یک تیر دو نشان بزنید یعنی هم از مکانی طبیعی دیدن خواهید کرد و هم جاذبه تاریخی عمارت کلاه فرنگی را خواهید دید.
چرا بازدید از باغ محتشم و عمارت کلاه فرنگی رشت پیشنهاد می شود؟
• قدیمی ترین پارک شهر رشت است.
• معماری زیبا و بی نظیر عمارت کلاه فرنگی چشم هر بیننده ای را به خود خیره می کند.
• این عمارت زیبا و پارک اطراف آن یکی از مطرح ترین جاذبه های گردشگری شهر رشت به شمار می رود.
• باغ محتشم و عمارت زیبای آن مکانی برای ثبت عکس های زیبا در میان درختان سر به فلک کشیده باغ است.
تاریخچه باغ محتشم و عمارت کلاه فرنگی رشت
قدمت این باغ را به سلسله قاجاریه نسبت می دهند. مالک اصلی پارک اکبر خان بیگلربیگی از مالکان و حکم رانان قدیم گیلانی و متمولان طراز اول ایران در عصر ناصری و اجاره دار گمرکات شمال ایران بود که در سال ۱۳۰۷ از دنیا رفت. در همان زمان درون باغ را معبر کشی کردند و یک عمارت با شکوه و چند ضلعی به نام عمارت کلاه فرنگی در مرکز آن احداث شد. در سال ۱۳۷۴ این عمارت به مدیریت میراث فرهنگی گیلان واگذار گردید و امروزه از آن به عنوان مرکز آموزش هنرهای دستی استفاده می شود. این عمارت در ۲۶ آبان سال ۱۳۷۵ توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با شماره ۱۷۶۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
معماری باغ محتشم و عمارت کلاه فرنگی
در گذشته های دور وسعت بسیار زیاد این پارک زبان زد خاص و عام بود به طوری که اگر بدون راهنما وارد پارک می شدید، در آن گم می شدید. با گسترش شهر رشت رفته رفته از وسعت این پارک کاسته شد. در سی سال اخیر استانداری گیلان و یک شهر بازی نیز در این پارک احداث شد و این امر هم موجب کوچکتر شدن فضای داخلی پارک گردید. معماری زیبای چوبی عمارت کلاه فرنگی ۲۰۰ سال است که با رطوبت ۹۵ درصدی دوام آورده و هنوز هم استوار ایستاده است. یک نکته جالب در مورد عمارت کلاه فرنگی این است که این عمارت دارای ۴ طبقه است اما از بیرون ۳ طبقه به نظر می رسد. مساحت این بنا در حدود ۲۴۰ متر مربع بوده و به صورت هشت ضلعی ساخته شده است. طبقات اول و دوم این عمارت هر کدام دارای ۲ اتاق است که هر یک از این اتاق ها نورگیری داخلی و تهویه مناسب را به وسیله پنجره هایی در فصل گرم سال فراهم می کنند. در طبقه اول، ایوان دور تا دور ساختمان را فرا گرفته است و در طبقه دوم به صورت بالکنی چوبی است که ۶۸ ستون چوبی، بالکن و بام ساختمان را مهار می کند.
بلند ترین اتاق عمارت فرنگی هشت گوش بوده و از هر سو دارای پنجره های رو به باغ است. عمده مصالح به کار رفته در ساخت این بنا آجر، چوب و گچ بوده است. سقف عمارت به صورت خر پشته ای است و لایه ای از سفال روی آن را پوشانده است. از جمله تزئینات این بنا می توان به سر شیر های چوبی، اشک های موجود در پیشانی بنا و نرده زیبای بالکن عمارت اشاره کرد که با وجود سادگیشان شکوه و جلوه خاصی به این بنا داده اند.
امکانات و تسهیلات موجود در باغ محتشم
از جمله تسهیلات این باغ می توان به چند زمین ورزشی مناسب، زمین بازی مخصوص کودکان و نوجوانان، سرویس بهداشتی مناسب، آلاچیق، بوفه، نمازخانه، صندلی های چوبی، وسایل ورزشی همگانی و آبنماها اشاره کرد. همچنین کانون پرورش فکری و کودکان شهر رشت نیز در باغ محتشم قرار دارد.
هزینه و زمان پیشنهادی بازدید
بازدید از این مجموعه رایگان بوده و زمان پیشنهادی برای بازدید از آن حدود ۱-۲ ساعت است.
نحوه دسترسی به باغ محتشم
برای دسترسی به این باغ می توان از وسایل نقلیه عمومی مانند اتوبوس و تاکسی استفاده کرد. همچنین با خودروی شخصی نیز می توانید خود را به این مجموعه رسانده و از زیبایی های آن لذت ببرید.
بهترین زمان سفر
بهترین زمان سفر به رشت از نظر آب و هوا، اوایل بهار تا اواخر آن (مخصوصا اردیبهشت) و اوایل پاییز است.
اماکن و جاذبه های دیدنی نزدیک باغ محتشم و عمارت کلاه فرنگی
بازار سنتی رشت: ۱.۴ کیلومتر
مسجد صفی: ۱.۹ کیلومتر
کتابخانه ملی رشت: ۱.۹ کیلومتر
حمام حاجی: ۲.۴ کیلومتر
خانه میرزا کوچک خان: ۲.۵ کیلومتر
بقعه دانای علی: ۲.۸ کیلومتر
هتل ها و اقامتگاه های نزدیک باغ محتشم و عمارت کلاه فرنگی
اقامتگاه بوم گردی وارش: ۲۸۰ متر
هتل بزرگ کادوس: ۱.۴ کیلومتر
هتل پردیس: ۱.۶ کیلومتر
هتل پارک: ۱.۷ کیلومتر
هتل پامچال: ۲ کیلومتر
رستوران های نزدیک باغ محتشم و عمارت کلاه فرنگی
رستوران آش مادر بزرگ: ۹۰۰ متر
رستوران بلوطی: ۱.۳ کیلومتر
رستوران ایتالیایی ناپولی: ۱.۵ کیلومتر
رستوران ایتالیایی پاستا: ۱.۵ کیلومتر
کباب سرای امیران: ۲ کیلومتر
عمارت کلاه فرنگی رشت مربوط به دوره قاجار است و در رشت، ضلع جنوبی پارک قدس (باغ محتشم) در کنار رودخانه گوهررود واقع شده‌است. مالک اصلی پارک اکبر خان بیگلربیگی از مالکان و حکمرانان قدیم گیلانی بوده‌است که پس از این پارک به دختر او به ارث رسید و باغ در مالکیت همسر و پسرعموی ایشان، صادق خان اکبر محتشم الملک ملقب به سردار معتمد از مالکین و حکمرانان قدیم گیلان در زمان مشروطیت بود و از این تاریخ به باغ محتشم شهرت یافت و بانی عمارت را ایشان می‌دانند. این اثر در تاریخ ۲۶ آبان ۱۳۷۵ با شمارهٔ ثبت ۱۷۶۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است..عمارت کلاه فرنگی دارای ۴ طبقه است اما از بیرون به نظر می‌آید که ۳ طبقه دارد. طبقات اول و دوم هر یک دارای دو اتاق است و این اتاق‌ها هر یک به وسیله پنجره‌هایی نورگیری داخلی و تهویه مناسب را در فصل گرم سال فراهم می‌کنند. بلندترین اتاق این عمارت هشت‌گوش و از هر سو دارای پنجره‌هایی است که رو به باغ باز می‌شود و مصالح به کار رفته در آن آجر، چوب و گچ است. مصالح به کار رفته در بنا از جنس آجر و چوب بوده و بام آن به صورت خرپشته‌ای و پوشش آن از جنس سفال خمره‌ای تعبیه شده، که در زیر آن سفال‌هایی قرار گرفته‌اند که کار آن‌ها عایق بندی گرمایی و سرمایی ساختمان و نگهداری سفال می‌باشد. دور تا دور ساختمان در طبقه اول به صورت ایوان و در طبقه دوم به صورت بالکنی چوبی است، که ۶۸ ستون بالکن بام ساختمان را مهار کرده، دامنه ساختمان از سر شیرهایی چوبی ساخته شده که به صورت دو پوش است که برای جلوگیری از ریزش برف و باران به داخل ساختمان طول آن را بلند گرفته‌اند. باغ محتشم و عمارت کلاه فرنگی، در گذشته، از محلات کم تردد رشت بوده‌است و به همین علت محلی برای سکونت تابستانی حکمران و فرمان‌داران بود