بازار تبریز بزرگترین بازار سرپوشیده قدیمی در سطح ایران و جهان بهشمار میرود که در شهر تبریز در ایران واقع شدهاست. این بازار مساحتی حدود یک کیلومتر مربع دارد. بازار تبریز در مرداد ماه سال ۱۳۸۹ خورشیدی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیدهاست. مدیر این مجموعه حسین اسماعیلی سنگری است. پیشتر به جهت قرارگرفتن شهر تبریز بر سر چهارراه جادهٔ ابریشم و گذر روزانهٔ هزاران کاروان از کشورهای مختلف آسیایی، آفریقایی و اروپایی از آن، این شهر و بازار آن از رونق بسیار خوبی برخوردار بودهاست.
این بازار حدود ۳ سدهٔ پیش و پس از وقوع زمینلرزهٔ تاریخی تبریز در سال ۱۱۹۳ قمری توسط نجفقلی خان دنبلی حاکم وقت تبریز بازسازی شدهاست. بازار تبریز در سال ۱۳۵۴ خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیدهاست. تاریخ بنای این مجموعه مشخص نیست؛ ولی بسیاری از جهانگردانی که از سدهٔ چهارم هجری تا دورهٔ قاجاریان از این بازار بازدید کردهاند، دربارهٔ آن اطلاعاتی ارائه دادهاند.
بسیاری از گردشگران و جهانگردان نظیر ابن بطوطه، مارکو پولو، جاکسن، اولیای چلبی، یاقوت حموی، گاسپار دروویل، الکسیس سوکتیکف، ژان شاردن، اوژن فلاندن، جان کارترایت، جملی کاردی، کلاویخو، رابرت گرنت واتسن، حمدالله مستوفی، مقدسی و… از رونق و شکوه بازار تبریز تمجید کردهاند این بازار با داشتن حدود ۵٬۵۰۰ باب حجره، مغازه و فروشگاه، ۴۰ گونه شغل، ۳۵ باب سرا، ۲۵ باب تیمچه، ۳۰ باب مسجد، ۲۰ باب راسته و راستهبازار، ۱۱ باب دالان، ۵ باب حمام و ۱۲ باب مدرسه، بهعنوان اصلیترین مرکز داد و ستد مردم تبریز شناخته میشود
این مجموعه با نام مجموعهٔ بازار تبریز در تاریخ ۲۵ شهریور ۱۳۵۴ با شمارهٔ ثبت ۱۰۹۷ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیدهاست. در سال ۲۰۱۰ نیز این مجموعه با شماره ثبت ۱۳۴۶ به عنوان یکی از میراث جهانی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. و اما با آتشسوزی گسترده در تاریخ ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۸ بخشی از این بازار فروریخت و بیش از ۱۰۰ مغازه در شعلههای ویران کننده سوخت. این حادثه ۳ مجروح برجای گذاشت و تا به حال این حادثه غیرعمد بهحساب میآید. آتشسوزی مشابه این حادثه ده سال قبل نیز رُخ داده بود.
تیمچهها
تیمچهها به فضاها و مناطقی که سقف آنها به صورت گنبدی و آجرکاری و با سبک تاریخی خاص ساخته شدهاند گفته میشود. تیمچهها دارای درهای ورودی بزرگ و محکمی هستند که روزها باز و در شب و ایام تعطیلی بسته میشوند. هر تیمچه نگهبانانی دارد که آنها را «اوداباشی» (سرایدار) گویند. تیمچهها از نظر کاربری به چهار قسمت تقسیم شدهاست. فضای عمومی تیمچه که محل انبار و انبوهی کالاها است، زیرزمین که مخصوص انبار کردن و حفظ و نگهداری کالا است، اتاق حجره همکف تیمچه که محل داد و ستد و رتق و فتق امور اقتصادی و اجتماعی است. طبقه بالای هر تیمچه که مخصوص استراحت و بیتوته شبانه در ایام قدیم بود و بازرگان غیر تبریزی در این طبقه دوم حجره، شبها استراحت میکردند.
تیمچههای معروف بازار تبریز عبارتند از تیمچهٔ امیر، تیمچهٔ مظفریه، تیمچه شیخ کاظم، اوچ تیمچهلر (تیمچههای حاج شیخ)، تیمچه حاجی محمدقلی، تیمچهٔ میرابوالحسن، تیمچهٔ شعربافان، تیمچه عباچی، تیمچهٔ قندفروشان، تیمچه حاجی صفرعلی، تیمچهٔ شازدا، تیمچهٔ در عباسی، تیمچهٔ بزازان، تیمچهٔ ملک، تیمچهٔ خان، تیمچهٔ صادقیه، و …