جنگل ارسباران از جنگل‌های سرسبز و دیدنی شمال غرب ایران است. این جنگل در استان آذربایجان شرقی در نزدیکی شهر کلیبر قرار دارد و از جمله جاذبه‌های توریستی این منطقه محسوب می‌شود. در مناطق ارسباران و کلیبر که از مناطق کوهستانی هستند بارش باران و برف به اندازه کافی است و همین موضوع سبب شده است تا خاک این منطقه برای رویش درختان و گیاهان مستعد باشد. گونه‌های گیاهی و جانوری متنوع و متعددی در جنگل ارسباران وجود دارند. جنگل ارسباران جز مناطق حفاظتی محیط زیست محسوب می‌شود. وجود این جنگل در منطقه چشم انداز بسیار زیبا و سرسبزی را خلق کرده است گویی تکه‌ای از بهشت را در خوش آب و هوا ترین منطقه ایران به چشم می‌بینید. این جنگل در منطقه مرزی ایران و ارمنستان قرار دارد و بخشی از آن نیز جز خاک ارمنستان است. جنگل ارسباران حدود ۱۲ هزار هکتار است و به احتمال زیاد در سالهای نزدیک به عنوان میراث جهانی در یونسکو به ثبت خواهد رسید. از نظر جغرافیایی این جنگل از اهر تا رود ارس کشیده شده است. این جنگل با نام‌های قره داغ و قره جه داغ نیز شناخته می‌شود. امروزه به دلیل دخالت انسان بخش‌هایی از جنگل ارسباران تخریب شده است ولی هنوز هم زیبایی‌های خود را دارد.
چرا بازدید از جنگل ارسباران پیشنهاد می‌شود؟
• جنگل ارسباران از زیباترین مناطق گردشگری شمال غرب کشور محسوب می‌شود.
• این منطقه که توسط محیط زیست حفاظت شده است دارای گونه‌های جانوری و گیاهی منحصربفرد و متعددی است که دیدن آن برای گردشگران وسوسه برانگیز است.
• این منطقه بسیار سرسبز آب و هوای بسیار تمیز و متبوعی دارد که برای دور شدن از هوای آلوده و شلوغی و هیاهوی شهر مکان بسیار مناسبی است.
• این جنگل‌ها که از جنگل‌های هیرکانی هستند، بکر و در برخی اوقات با داشتن هوای مه آلود و نم باران به جرات می‌توان گفت که بی‌نظیرترین خاطره را در ذهن ثبت خواهند کرد.
تاریخچه جنگل ارسباران
بسیاری از اسناد تاریخی نیز وجود چنین منطقه‌ای را در حاشیه جنوبی رود ارس تأیید کرده‌اند. به عنوان مثال ابن هوقال جغرافی دان قرن ۴ هجری در کتاب خود به نام مسالک الممالک به نام این جنگل اشاره کرده است. وی همچنین اشاره کرده است که مردم ترک در اینجا زندگی می‌کنند. علاوه بر این، یاقوت الحماوی در معرفی شخصیت بابک خرمدین نیز از جنگل ارسباران نام برده است. ارسباران به ویژه در معادلات سیاسی نیز نقش حیاتی داشته است. عباس میرزا، در زمان سلطنت قاجارها که اهر را به عنوان میدان جنگ برای مقابله با نیروهای روسی انتخاب کرد، مورد حمایت فوق العاده عشایر ارسباران قرار گرفت. مردمان این منطقه همچنین نقش مهمی در جنبش مشروطه بازی کرده‌اند. ستارخان، یکی از رهبران جنبش مشروطه خواهی، معروف به فرمانده ملی (سردار ملی) نیز از اهالی این منطقه بود. یونسکو بیش از ۷۲۰۰۰ هکتار از اراضی منطقه را به عنوان ذخیره‌گاه کره زمین ثبت کرده است.
طبیعت جنگل ارسباران
هوا در این منطقه مدیترانه‌ای است زیرا در نزدیکی دریای خزر واقع شده است و وجود کوه‌هایی با ارتفاع تقریبی ۲۲۰۱ متر در این دشت‌ها اکوسیستم این منطقه را منحصر به فرد می کند. فعالیت‌های اقتصادی از جمله کشاورزی، دامداری، باغداری، صنایع دستی و گردشگری به دلیل آب و هوای مناسب جنگل ارسباران رونق دارد. جانوران منطقه حفاظت شده ارسباران بسیار متنوع هستند و شامل ۲۲۰ گونه پرنده، ۳۸ گونه خزنده ، گونه‌های متعدد دوزیستان و ۴۸ گونه پستاندار است. از جالب توجه‌ترین گونه‌های جانوری این منطقه مارال (گوزن قرمز) است که از گونه‌های منقرض شده ارسباران بود که با انتقال چندین راس از پارک ملی گلستان به عینالو احیا شده است. پوشش گیاهی جنگل ارسباران از قاعده خاصی پیروی می کند. به طوری که دامنه های جنوبی کوه پوشیده از چمنزارها و مناطق شمالی به ویژه در بالای ارتفاعات ۲۰۰ تا ۸۰۰ متری درختان بلند و جنگلی دارد. درختان جنگل ارسباران شامل بلوط، ممرز، افرا، سماق، زرشک، انار وحشی، سیب وحشی، گلابی، تمشک و بلوبری است. البته قارچ‌های متنوع و بسیاری نیز در زمان بارش و رعدو برق در این منطقه هویدا می‌شوند.
امکانات رفاهی در نزدیکی جنگل ارسباران
برای اقامت در نزدیکی این جنگل در روستاها و شهرهای نزدیک و مشرف به این جنگل اقامتگاههای بوم گردی و اتاق‌هایی که به گردشگران اجاره داده می‌شوند را به راحتی می‌توانید پیدا کنید. ولی بهتر است هر آنچه که نیاز دارید از مواد غذایی تا لوازم مورد نیاز سفر را با خود به همراه داشته باشید زیرا شاید به راحتی در مسیر جنگل نتوانید این لوازم را پیدا کنید.
چگونه به جنگل ارسباران برویم؟
اگر از تهران یا شهرهای دیگر قصد سفر به جنگل ارسباران را دارید می‌توانید با خرید اینترنتی بلیط هواپیما به تبریز بروید و سپس از این شهر و از طریق اوتومبیل به کلیبر و از آنجا به این جنگل‌ها بروید. اگر خودتان خودرو شخصی ندارید می‌توانید به ترمینال تبریز بروید و از اتوبوس‌ها و تاکسی‌هایی که به کلیبر می‌روند برای سفر به جنگل ارسباران استفاده کنید.
زمان و هزینه پیشنهادی برای بازدید از جنگل ارسباران
اگر می‌خواهید شب را در جنگل ارسباران کمپ بزنید می‌توانید یک الی دو روز را در این منطقه جنگلی بمانید. همچنین بهتر است بدانید که بهترین زمان سفر به این منطقه تابستان است. برای ورود به جنگل ارسباران نیاز به پرداخت ورودیه نیست.